راه‌اندازی هر کسب‌وکاری با چالش‌های مختلفی همراه است. چالش‌هایی که در هر مرحله از عمر آن کسب‌وکار به شکلی متفاوت ظاهر می‌شوند. هر مرحله از این چرخه هم نیاز به تامین منابع مالی به شکل‌های مختلفی دارد. مثلا زمانی که کارتان را تازه شروع کرده‌اید و قصد نفوذ به بازار را دارید، اوضاع متفاوت از زمانی است که می‌خواهید محصولاتتان را توسعه بدهید یا زمانی که خواهان حفظ سهم بازار هستید. در هر یک از این گام‌ها و مراحل، استراتژی‌های مخصوصی را لازم دارید که به موفقیتتان کمک کنند. با رسیدن کسب‌وکار به دوران بلوغ خود هم اوضاع طور دیگری فرق خواهد کرد. منظور این است که در مراحل مختلف عمر کسب‌وکارتان با اولویت‌ها و انتخاب‌های مختلفی برای تصمیم‌گیری روبه‌رو خواهید بود. به همین خاطر، شناخت این دوره‌ها و ویژگی‌هایشان بسیار ضروری و واجب است.
چرخه‌ی عمر کسب‌وکارها مانند مراحل رشد یک درخت است. درختان در هر دوره از عمر خود به رسیدگی‌ها و مراقبت‌های مخصوصی نیاز دارند. این رسیدگی‌ها برای کسب‌وکار در هر دوره هم شرایط مشابهی دارد. یعنی باید در هر بخش از چرخه‌ی عمر کسب‌وکاری که راه انداخته‌اید به نیازها و ویژگی‌هایش توجه داشته باشید و استراتژی‌هایی متفاوت را در پیش بگیرید. شناخت چرخه‌ی عمر کسب‌وکار به شما کمک می‌کند تا از قبل به چالش‌های احتمالی پیش رو در هر مرحله واقف شوید.
چرخه‌ی عمر کسب‌وکارهای کوچک
محور افقی: بلوغ
رنگ خاکستری در شکل: بلوغ
آبی:توسعه
سبز: رشد
نارنجی: راه‌اندازی و استارتاپ
قرمز: شروع و تولد
مرحله‌ی یک: شروع و کاشت ایده
مرحله‌ی کاشت ایده و شروع کسب‌وکار نخستین مسیری است که به آن وارد می‌شوید. در مرحله‌ی کاشت، فقط ایده‌ای درخشان دارید که باید برای به عرصه رسیدن آن تلاش‌های زیادی به کار بگیرید. برای اینکه ببینید، محصولتان قابلیت ورود به بازار را دارد یا خیر، نیاز به انجام آزمایش‌های فراوانی خواهید داشت. برای مثال، باید با تحقیقات گسترده‌ای که در بازار انجام می‌دهید، پرسش از دوستان و آشنایان و مشاوره‌گرفتن از متخصصان صنعتی که در آن مشغول هستید به این نتیجه برسید که چشم‌انداز محصولتان در بازار چگونه خواهد بود. در این مرحله باید بدانید که ایده‌تان ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر. چالش‌هایی هم به طور قطع گریبانتان را خواهند گرفت:
- باید تلاش کنید تا درباره‌ی سودآوری ایده‌تان به نتیجه برسید؛
- باید تلاش کنید تا از سوی بازار پذیرفته شوید؛
- لازم است ساختار کسب‌وکارتان را طراحی کنید؛
- باید امور حسابداری و مالی را مدیریت کنید.
مرحله‌ی دوم: راه‌اندازی و استارتاپ
در این مرحله دیگر به این نتیجه رسیده‌اید که ایده‌تان ارزش سرمایه‌گذاری دارد و می‌خواهید آن را قانونی و رسمی به پیش ببرید. کار تولید محصولات یا خدمات موردنظرتان به اتمام رسیده و باید به سراغ بازاریابی و فروش بروید. استراتژی‌های فروش و بازاریابی‌تان هم در این بخش از چرخه‌ی عمر محصول مبتنی بر نخستین واکنش‌های مشتریان اولیه و تقاضای بازار تنظیم می‌شود. در مرحله‌ی دوم باید به دنبال ایجاد مدلی از کسب‌وکار باشید که با وجود آن، انتظارات مشتریان برآورده می‌شود و سودآوری‌تان قطعی خواهد بود. در این بخش از کار، اهمیت طراحی و به‌کارگیری مدل کسب‌وکاری صحیح بسیار حائز اهمیت است. چالش‌های پیش رو در بخش دوم چرخه‌ی عمر کسب‌وکارها به قرار زیر است:
- مدیریت منابع نقدینگی؛
- مدیریت انتظارات از فروش؛
- سازماندهی امور مالی و حسابداری؛
- تاسیس و راه‌اندازی پایگاه مشتریان؛
- کارکردن روی حضور در بازار.
مرحله‌ی سوم: رشد/بقا
دیگر توانسته‌اید از مراحل نخست راه‌اندازی کسب‌وکار عبور کنید. حالا به مرحله‌ی رشد و بقا رسیده‌اید. یعنی توانسته‌اید خودتان را سر پا نگه دارید و در مسیر همچنان حرکت کنید. حالا کسب‌وکارتان به‌طور مکرر برایتان درآمد تولید می‌کند و به تعداد مشتریانتان هم اضافه می‌شود. درآمدی که در مرحله‌ی سوم چرخه‌ی عمر نصیبتان می‌شود به شما کمک می‌کند تا هزینه‌های اولیه‌ی راه‌اندازی کسب‌وکار را به جیب برگردانید و فرصت‌های تازه‌ای برای خود به وجود بیاورید. در این مرحله از اوضاع خوبی برخوردار هستید اما باید بدانید که اوضاع همینطور باقی نخواهد ماند. رقابت‌های بیشتری در پیش هستند و باید از عهده‌ی رویارویی با رقبا برآیید. در این مرحله نیاز دارید تا مدل کسب‌وکارتان را با اقدامات اجرایی مناسب، مدل فروش و بازاریابی و مدل اقدامات اجرایی و عملیاتی منطبق و هم‌سو کنید. قبل از اینکه وارد بازار تولید انبوه شوید، این اقدامات ضروری و لازم است. چالش‌های پیش رو هم به قرار زیرند:
- در این مرحله یکی از چالش‌های پیش‌رو، مدیریت صحیح درآمدهاست؛
- باید بتوانید با افزایش تعداد مشتریان به‌درستی روبه‌رو شوید؛
- مدیریت امور مالی و حسابداری هم مهم است؛
- رقابت در بازار باید مورد توجه‌تان باشد؛
- به طور کلی، در این مرحله از چرخه‌ی عمر محصول، مدیریت صحیح کسب‌وکار بسیار ضرورت دارد.
مرحله‌ی چهارم: توسعه و رشد سریع
تا اینجای کار توانسته‌اید به عنوان کسب‌وکاری موفق در بازار حضور داشته باشید. حالا دیگر زمان آن رسیده که ریشه‌های کسب‌وکارتان را به سمت بازارها و کانال‌های توزیع تازه‌ای توسعه دهید. برای اینکه در این مرحله هم موفق باشید، لازم است تا سهم بازارتان را بزرگ‌تر و درآمدتان را بیشتر کنید. در این صورت است که کسب‌وکار شما می‌تواند رشدی سریع در درآمد را تجربه کند و جریان نقدینگی بیشتری داشته باشد. رشد سریع می‌تواند نتیجه‌ی استفاده از مدل فروش درست، مدل بازاریابی منطقی و مناسب و مدل‌های اجرایی درخشان باشد. چالش‌های پیش رو در این دوران به این صورت خواهند بود:
- رقابت در بازار با رقبا افزایش پیدا خواهد کرد؛
- مدیریت امور مالی و حسابداری کماکان امری پیچیده است؛
- ورود به بازارهای جدید نیاز است؛
- نیاز به اضافه‌کردن محصولات و خدمات تازه به کسب‌وکارتان به وجود می‌آید؛
- نیاز به توسعه‌ی کسب‌وکار شکل می‌گیرد.
مرحله‌ی پنجم: بلوغ
بعد از اینکه از دوران رشد به سلامت عبور کردید، به اوج موفقیت کسب‌وکار خود خواهید رسید و بلوغ را تجربه خواهید کرد. حالا دیگر وضعیتی مشخص، موفق و باثبات در بازار دارید. هنوز هم می‌توانید کسب‌وکارتان را رشد بدهید اما سرعت تغییرات مثبت دیگر مانند مراحل قبلی چرخه‌ی عمر کسب‌وکار نیست. حالا تصمیم با شماست که بمانید و به رشدی آرام ادامه دهید یا از بازار خارج شوید. چالش‌های این دوران به شکل زیر خواهند بود:
- رقابت‌ها در بازار بیشتر می‌شوند؛
- مدیریت امور مالی و حسابداری هنوز هم نیازمند دقت زیادی است؛
- می‌توانید به بازارهای تازه وارد شوید و این موضوع چالش‌برانگیز خواهد بود؛
- می‌توانید محصولات و خدمات تازه‌ای اضافه کنید و این موضوع هم چالش‌برانگیز خواهد بود؛
- اگر میلی به توسعه‌ی مداوم و آرام نداشته باشید، گزینه‌ی خروج از بازار و صنعت هم وجود دارد که با چالش‌هایی همراه است.
همان‌طور که مشاهده کردید، هر مرحله از چرخه‌ی عمرِ کسب‌وکار دارای پیچیدگی‌ها و چالش‌های مخصوص به خود است. یادتان باشد که استراتژی‌ها و راهکارهایی که هر کسب‌وکار برای حل مشکلات و مقابله با چالش‌ها به کار می‌گیرد، مخصوص به خود آن است. پس هر کسب‌وکاری باید مدل کسب‌وکار مشخصی برای خود داشته باشد و متناسب با آن، اقدامات اجرایی لازم را پیش بگیرد.
هر گام از پیشبرد کسب‌وکار به سمت جلو در چرخه‌ی عمرش، نیازمند منابعی است که آن را از نظر مالی تامین کنند. برای رسیدگی به امور حسابداری و مالی باید از نیروهای خبره و ابزارهایی مانند نرم‌افزارهایی مناسب در این حیطه کمک بگیرید. بررسی دقیق اوضاع عمومی و مالی کسب‌وکار در هر قدم به شما دیدی دقیق از موقعیتتان در بازار می‌دهد و کمک می‌کند تا تصمیمات درست‌تری در هر گام بگیرید و موفق بشوید.
“۵ مرحله‌ی چرخه‌ی عمر کسب‌وکار؛ شما در کدام مرحله هستید؟”
