توضیحی درباره تفاوت های میان سرمایه گذاری برای مراحل مختلف استارتاپ

در طول سال های اخیر، چشم انداز سرمایه گذاری برای کسب و کارها، تغییرات بسیاری داشته است. در حالی که 5 تا 10 سال پیش، گزینه های محدودی در اختیار استارتاپ ها بوده است، اخیرا شاهد موج مهمی در سرمایه گذاران خطرپذیر برای تمامی مراحل استارتاپ ها هستیم. از سرمایه گذاری بذرافشانی (Seed) گرفته تا سرمایه گذاری رشد، یا از سرمایه گذاران سری A تا سری C.

این افزایش سرمایه، همراه شده است با ساخت و توسعه نظام های جایگزین برای تامین مالی اعم از تامین اعتبار جمعی، سرمایه گذاری سندیکایی و بنیادهای نوظهور سرمایه گذاری ریسک پذیر که رویکردهای جدیدی را به بازار معرفی کرده اند. در این مقاله می خواهیم ببینیم در مراحل مختلفِ عمر یک استارتاپ، از چه نظام های جذب سرمایه ای استفاده می شود.

تامین مالی استارتاپ در مراحل اولیه

 

سرمایه گذاری برای مرحله شکل گیری

در این مرحله، شما ایده ای دارید. شاید حتی یک نمونه اولیه هم از ایده خود داشته باشید. حالا به دنبال جذب سرمایه هستید تا به وسیله آن امکان تمرکز تمام وقت روی پروژه را داشته باشید. سرمایه مرحله شکل گیری باید هزینه های مرحله اول در طول عمر استارتاپ را پوشش دهد. معمولا این سرمایه از سه منبع اصلی تامین می شود:

FFF (مخفف دوستان، خانواده و احمق ها): سه گروهی که اول اسم آنها با F شروع می شود.

فرشتگان کسب و کار: بنیان گذاران استارتاپ های قبلی که از آنها خارج شده و حالا می خواهند پول خود را برای استارتاپ های دیگر (یا استارتاپ خودشان) خرج کنند. یا سرمایه گذارانی که با وجود نداشتن پیشینه ای در تکنولوژی، تصمیم به حمایت از شرکت هایی گرفته اند که در این حوزه فعال هستند و با توجه به وضعیت فعلی بازار، پتانسیل رشد مناسبی دارند. برخلاف شرکت های سرمایه گذاری ریسک پذیر، فرشتگان کسب و کار معمولا پول خودشان را در یکی از ریسکی ترین مراحل کسب و کار سرمایه گذاری می کنند؛ بنابراین اهمیت بسیار زیادی برای هر استارتاپی دارند.

شتاب دهندگان: پنج سال پیش، به ندرت امکان داشت بتوان در اروپا برنامه شتاب دهنده ای برای کسب و کارها پیدا کرد (البته به استثناء Seedcamp و چند مورد دیگر)، اما این روزها در هر شهر بزرگی از اروپا، می توان شتاب دهنده ای را پیدا کرد. این سازمان ها در ازای 5 تا 10 درصد سود، سرمایه، مشاوره و فضای کاری در اختیار استارتاپ ها قرار می دهند. TechStars، Startup Sauna، Plug and Play Valencia، SeedRocket و یا Seedcamp که کمی بالاتر به آن اشاره شد، نمونه هایی از محبوب ترین شتاب دهندگان اروپایی هستند.

سرمایه گذاری برای مرحله کشف ایده

سرمایه گذاری کشف ایده را می توان سرمایه ای ضروری برای شروع به کار شرکت و رسیدن به تناسب محصول-بازار به حساب آورد. جذب سرمایه برای مرحله کشف ایده در اروپا، بازه ای از 250 هزار یورو، تا 750 هزار یورو و یک میلیون یورو دارد. اصلی ترین منابع تامین سرمایه در این مرحله، فرشتگان کسب و کار، اَبَر فرشتگان و شرکت های سرمایه گذاری ریسک پذیری هستند که برای مراحل اولیه هم مایل به سرمایه گذاری می باشند. هرچند، در سال های اخیر، بازیگران جدیدی به سیستم سرمایه گذاری در اروپا پیوسته اند و در حال ارتقاء اکوسیستم سرمایه گذاری هستند.

تامین اعتبار جمعی (Crowdfunding):

دو نوع تامین اعتبار جمعی وجود دارد که ارتباط تنگاتنگی هم با سرمایه گذاری برای استارتاپ ها دارند. برای استارتاپ هایی که در زمینه سخت افزار و راه اندازی پروژه های خلاقانه مشغول هستند، معمولا از اصطلاح “تامین اعتبار جمعی پاداش محور” (reward-based crowdfunding) استفاده می شود که سایت هایی مانند Kickstarter و Indiegogo رهبران جهانی آن می باشند. کاربران می توانند از پروژه هایی که دوست دارند حمایت کرده و در عوض، چیزی را درخواست کنند (خدمات یا محصولات دیجیتالی)، ولی هیچ سهامی از تیم یا شرکت هایی که تولیدکننده محصولات هستند دریافت نمی کنند.

نوع دیگری از تامین اعتبار جمعی که برای استارتاپ ها انجام می شود، تامین اعتبار جمعی مبتنی بر تخصیص سهام (equity crowdfunding) می باشد. همانطور که از نامش پیداست در این شیوه تامین اعتبار جمعی، حامیان شرکت ها (سرمایه گذاران)، در ازای حمایت از استارتاپ، بخشی از سهام آن را دریافت می کنند. بنابراین به ذینفعان شرکت تبدیل شده و می توانند دریافت کننده سود و بهره ای باشند که در آینده استارتاپ به سرمایه گذاران اختصاص می دهد.

این نوع سرمایه گذاری را معمولا پلتفرم هایی انجام می دهند که “تجمیع کننده نقدینگی” (Aggregator) هستند. این پلتفرم ها استارتاپ ها را انتخاب کرده و از حامیان دعوت می کنند از طریق پلتفرم برای آنها سرمایه گذاری نمایند. در صورت به نتیجه رسیدن معامله، هزینه ای به پلتفرم اختصاص داده می شود.

پلتفرم های زیادی در اروپا برای تامین اعتبار جمعی مبتنی بر تخصیص سهام فعال هستند، اما معروف ترینِ آنها، Seedrs، Companisto و FundedByMe هستند. باید به این نکته توجه شود که قوانین تامین اعتبار جمعی مبتنی بر تخصیص سهام در هر کشور اروپا متفاوت است که می تواند مانعی برای سرمایه گذاران و استارتاپ هایی باشد که می خواهند با این روش سودآوری بیشتری داشته باشند.

سرمایه گذاری سندیکایی (Syndicate investing):

ایده اصلی سرمایه گذاری سندیکایی این است که به سرمایه گذاران فرشته، امکان انجام معاملات سندیکایی با یکدیگر را بدهد. این یعنی، سرمایه گذاران فرشته ای که سابقه خوبی دارند می توانند سرمایه گذاری در مراحل اولیه استارتاپ را رهبری کرده و به دیگر سرمایه گذاران فرشته امکان سرمایه گذاری مشترک را بدهند. به این ترتیب سرمایه بیشتری برای دوره های تامین مالی (financing rounds) وجود خواهد داشت. سه مزیت این نوع سرمایه گذاری بسیار واضح است:

• رهبر سرمایه گذاران فرشته می توانند استارتاپ هایی که می خواهند برای آن سرمایه گذاری نمایند را انتخاب کرده و مجبور به تحمل فشار تامین تمام سرمایه نیستند.
• سرمایه گذاران فرشته ای که به سندیکا می پیوندند، در صورتی که به معیارهای رهبر سرمایه گذاران فرشته اعتماد داشته باشند، مجبور به انتخاب استارتاپ نیستند.
• استارتاپ ها می توانند پول بیشتری را به شکل سریع تر در اختیار داشته باشند.

پلتفرم هایی که سرمایه گذاران فرشته می توانند در آنها سندیکا تشکیل دهند، مانند Startupxplore و AngelList به ازای هر معامله ای که بسته شود، هزینه ای دریافت می کنند و پلتفرم هایی تشکیل می دهند تا سرمایه گذاران کسب و کار و مدیران شرکت ها در آنها یکدیگر را ملاقات نمایند.

تامین مالی استارتاپ در مرحله رشد

سری A

استارتاپ هایی که به این مرحله می رسند معمولا در مورد محصول خود به نتیجه رسیده اند، اندازه بازار را تخمین زده اند و برای توسعه، بهبود سیستم توزیع و یا تدوین مدل کسب و کار خود نیاز به سرمایه دارند.

طبق گزارشی از Stephen Piron، معمولا تامین مالی دور الف در اروپا چیزی در حدود 2 تا 5 میلیون یورو است و مدیریت آن توسط بنیادهای سرمایه گذاری ریسک پذیری انجام می شود که در نهایت چیزی در حدود 15 تا 30 درصد از سهام استارتاپ را دریافت می کنند. تامین مالی دوره A و مراحل قبلی آن، به دلیل شک و شبهه هایی که پیرامون استارتاپ، محصولات و تیم آنها وجود دارد، برای سرمایه گذاران ریسک بیشتری دارد. اگرچه ممکن است به نظر برسد که معاملات فراوانی در اروپا برای تامین مالی سری A به سرانجام می رسند، باید بدانید که از سال 2009، تنها 6% از شرکت های اروپایی توانسته اند تامین مالی سری A را دریافت نمایند.

سری B

تامین مالی سری B، منحصرا مخصوص توسعه استارتاپ است. استارتاپ های موفق در این مرحله پایگاه مشتریان و مدل کسب و کار مستحکمی دارند که عملکرد مناسبی هم دارد.

تامین مالی سری B در اروپا معمولا از 6 میلیون یورو آغاز می شود و می تواند تا 8 تا 10 میلیون یورو هم برسد. قراردادهای تامین مالی سری B در اروپا از سال 2009 تا 2014 راکد مانده است اما در ایالات متحده آمریکا رشد 37 درصدی داشته است. به عبارت دیگر، عقد قرارداد در تامین مالی سری B در اروپا، به اندازه آمریکا متداول نبوده و رهبری و مشارکت نهادهای سرمایه گذاری ریسک پذیرِ آمریکایی را می طلبد.

سری C و سری های بعدی

وقتی شرکت ها به این مرحله می رسند، کاملا بالغ هستند. مدل کسب و کار کارایی مناسبی دارد (مهم نیست شرکت سودآوری داشته باشد یا نه)، پایگاه مشتریان در حال گسترش است و مدیرانی که شرکت را اداره می کنند، شروع به ادعای مالکیت می کنند.

سری های تامین مالی در این مراحل چیزی از 10 تا صدها میلیون متغیر است. تفاوت اصلی میان تامین مالی سری C و سری های بعدی، جدا از مقدار پولی که سرمایه گذاری می شود، این است که در این نقطه شرکت های سهامی خاص و بانک های سرمایه گذاری، سرمایه گذاران اصلی خواهند بود و بنیادهای بزرگ سرمایه گذاری ریسک پذیر نیز مشارکت خواهند کرد. از این مرحله به بعد، درآمد صرف عرضه اولیه سهام یا IPO می شود و یا توسط شرکت بزرگ تری تصاحب می شود.